INNOWACJA PEDAGOGICZNA programowo - metodyczna

Paulina Derewenda
Małgorzata Drożdż

„Cztery żywioły”

Przedszkole Publiczne Nr 4 Im. „Leśne Skrzaty” w Łasku

Nazwa placówki: Przedszkole Publiczne Nr 4 im. „Leśne Skrzaty” w Łasku

Autor: Paulina Derewenda, Małgorzata Drożdż

Temat: „Cztery Żywioły”

Rodzaj innowacji: programowo – metodyczna

Realizator: społeczność przedszkolna

Data wprowadzenia: Październik 2018r.

Data zakończenia: Maj 2018r.

Zakres innowacji:

Adresatami innowacji są dzieci z Przedszkola Publicznego Nr 4 w Łasku.

Czas realizacji innowacji obejmuje dziesięć miesięcy tj. październik – maj roku szkolnego 2018/2019 z możliwością jej kontynuowania w następnym roku szkolnym.

Innowacja ma charakter otwarty, można go nowelizować w zależności od potrzeb i możliwości dziecka. Nie ma określonej liczby godzin potrzebnych do realizacji zagadnień. To nauczyciel decyduje o wyborze treści ukazanych w poszczególnych blokach.

Autorki programu jeden raz w miesiącu przeprowadzają zajęcia wprowadzające do nowego tematu dla wszystkich przedszkolaków.

Motywacja wprowadzenia innowacji:

Innowacja „Cztery żywioły” jest naszą odpowiedzią na naturalne potrzeby dziecka, a także wyjście naprzeciw wymogom edukacyjnym zawartym w aktualnej podstawie programowej.

Na podstawie wieloletnich obserwacji podczas pracy z dziećmi w wieku przedszkolnym zauważyłyśmy, że dzieciom najbardziej brakuje samodzielnego doświadczenia, badania i eksperymentowania z wykorzystaniem atrakcyjnych środków dydaktycznych. Dzieci najbardziej wzbogacają swoją wiedzę, doskonalą swoje umiejętności praktyczne w obcowaniu z otaczającym je światem poprzez działanie i obserwacje. Dlatego też główną przyczyną opracowania innowacji z tego przedmiotu była potrzeba zaspokojenia ich ciekawości, dociekliwości przy jednoczesnym uczeniu się otaczającego świata.

Ważnym elementem realizowanej innowacji, będzie szeroko rozumiane zintegrowanie całej społeczności przedszkolnej wokół poszczególnych zadań. Zachęcanie rodziców do udziału w różnego typu zajęciach oraz pomocy przy wspólnym eksperymentowaniu, badaniu czy odkrywaniu. Chciałybyśmy także, aby przedszkolaki wymieniały się swoją wiedzą, prezentowały w różny sposób zdobyte umiejętności przed sobą nawzajem, bez względu na wiek. Wzmocni to umiejętności społeczne oraz samoocenę każdego dziecka indywidualnie.

Mamy nadzieje, że wprowadzenie niniejszej innowacji będzie cennym doświadczeniem o charakterze przyrodniczym i świetną żywą lekcją dotyczącą tego, co świat współtworzy. A stworzony przez nauczycielki pakiet dydaktyczny dołączony do innowacji pozwoli w ciekawy sposób zaprezentować niniejszy temat.

I. Wstęp

Cechą naturalną małego dziecka jest ciekawość, jak również potrzeba zadawania pytań, chęć poznawania otaczającego świata i dowiadywania się o nowych, interesujących rzeczach. Realizacja tej innowacji zaspokoi te potrzeby oraz zachęci do myślenia, porównywania, opowiadania, eksperymentowania.

Koncepcja żywiołów pozwala na rozbudzenie naturalnych zainteresowań dzieci oraz twórczych poszukiwań i opiera się na nauczaniu czynnościowym. Dzięki żywiołom dziecko działa, tworzy, odczuwa i poznaje świat wszystkimi zmysłami. Jest bardziej otwarte na otaczający je świat w poszukiwaniu podstaw wiedzy, odpowiedzi i rozwiązań problemów. Rozwija swoje zainteresowania i pogłębia wiedzę społeczno – przyrodniczą.

II. Założenia ogólne

Założeniem ogólnym jest zbliżenie dziecka do świata przyrody, poznawanie go, dostrzeganie jego piękna, nabywanie opiekuńczego stosunku do świata roślin i zwierząt, kształtowanie mądrego i umiejętnego współżycia człowieka z przyrodą, rozwijanie poczucia troski i odpowiedzialności o obecne i przyszłe z życie na Ziemi.

Działania edukacyjne poparte obserwacją i osobistym doświadczeniem dają najlepsze rezultaty, gdyż opierają się na działaniu i przeżyciach emocjonalnych, a przez to zapadają w pamięć na całe życie. Wchodząc poza „Ja” dziecko podąża w kierunku kolejnych drogowskazów: powietrze, ogień, woda, ziemia. Są to żywioły najbardziej uniwersalne, powszechne i niepodważalne elementy rzeczywistości.

III. Cele innowacji

Cel główny:

• Podniesienie jakości pracy przedszkola w zakresie stosowania nowoczesnych metod zabawowych, twórczych jako elementu integrującego przedszkolaków podczas działań edukacyjnych.

• Rozwijanie aktywności poznawczej dzieci poprzez organizowanie warunków do prowadzenia działań badawczych.

• Prowadzenie doświadczeń.

Cele szczegółowe:

• Rozbudzenie naturalnych zainteresowań otaczającym światem poprzez eksperymentowanie, obserwacje zjawisk przyrodniczych, atmosferycznych.

• Uświadomienie dzieciom różnorodności i piękna naturalnego krajobrazu.

• Określanie zjawisk i zmian zachodzących w środowisku naturalnym.

• Rozpoznawanie zależności występujących w przyrodzie.

• Integrowanie działań ekologicznych przedszkola i rodziny.

• Rozbudzanie zainteresowań wszechświatem i rozszerzenie zakresu wiedzy poprzez zabawy badawcze.

IV. Metody i formy

Naczelna metodą stosowaną we wszystkich formach pracy z dzieckiem jest organizowanie wielostronnego działania poprzez samodzielne doświadczenia, poszukiwanie, zadania stawiane dzieciom do wykonania, ćwiczenia utrwalające, pobudzające do wcześniej nabytych umiejętności.

Niniejsza innowacja umożliwia dzieciom zdobywanie wiedzy o otaczającym świecie poprzez tworzenie sytuacji problemowych i próby samodzielnego wyjaśniania i ich przeżywanie. Nacisk kładziony jest na eksperymenty, doświadczenia.

Metody pracy:

• Czynne:

- zajęcia praktyczne, wykonywanie przez dzieci różnych zadań o charakterze praktycznym, powtarzanie wiedzy z danego zakresu,

- zadań stawianych dziecku,

- zabawy badawcze, doświadczenia, eksperymenty, prace hodowlane,

- gry dydaktyczne, burza mózgów,

- spacery i wycieczki,

Kierowanie działalnością dziecka poprzez inspirowanie, zachętę dziecka, podsunięcie pomysłu do samodzielnych działań,

- samodzielne doświadczenia poprzez spontaniczną działalność dziecka.

• Oglądowe:

- pokaz, obserwacja,

- udział w przedstawieniach,

- zabawy dramowe,

- prace plastyczno-techniczne,

- filmy edukacyjne, prezentacje multimedialne

- dostęp do literatury związanej z prowadzonymi zajęciami.

• Słowne:

- pogadanki, opis, bajki i opowiadania, objaśnienia, instrukcje.

* Formy pracy:

- zajęcia indywidualne wyzwalające swobodną ekspresję

- zajęcia z grupą,

- zajęcia w zespołach.

Metody i formy pracy są różnorodne, dostosowane do poziomu, wiedzy i możliwości dzieci, ich doświadczeń życiowych, nawyków.

Zaplanowane działania obejmują również: wycieczki, spacery połączone z obserwacją, zajęcia otwarte z udziałem rodziców, spotkania z zaproszonymi gośćmi, prace społeczno-użyteczne, konkursy plastyczne.

V. Środki dydaktyczne

Istotnym czynnikiem w edukacji są środki dydaktyczne, których używamy do osiągnięcia naszych celów. Pełnią one wiele funkcji. Służą zdobywaniu wiadomości i wyrabianiu właściwych postaw wobec przyrody i kształtowania środowiska.

• Środki wizualne: filmy, fotografie, ilustracje, obrazy, rysunki.

• Środki słuchowe: audycje radiowe, piosenki, wiersze, opowiadania, inscenizacje i inne teksty literackie, odgłosy zwierząt, ptaków itp.

• Środki manipulacyjne: karty, domino, gry planszowe, loteryjki itp.

• środki i urządzenia techniczne: lupy, akwaria, menzurki, rózne naczynia i sprzęt do obserwacji.

  VI. Treści programowe.

Zagadnienia zostały opracowane w oparciu o podstawę programową, poszerzając jej tematykę. Przewidziano realizacje 4 bloków tematycznych:

• Powietrze – realizacja bloku - październik – listopad 2018r.

• Ogień - realizacja bloku - grudzień 2018r. – styczeń 2019r.

• Woda - realizacja bloku – luty – marzec 2019r.

• Ziemia - realizacja bloku – kwiecień – maj 2019r.

Każdy żywioł ma swoja odsłonę. Prezentacja z nich wzbogacona będzie różnego rodzaju aktywnością dzieci, które bardzo chętnie i spontanicznie wyrażają własne wizje na różnorodne tematy.

Blok tematyczny	Treści nauczania i sposoby realizacji	Oczekiwane rezultaty (Dziecko....)
POWIETRZE	„Powietrze, ogień, woda, ziemia”- zapoznanie z najbardziej uniwersalnymi powszechnymi żywiołami. Nauka słów piosenki przewodniej „Cztery żywioły”. „Co to jest powietrze – zabawa badawcza. Zapoznanie z definicją, znaczeniem, właściwościami powietrza. „Malowanie powietrzem” - zabawa badawcza. „Wiatr – co to takiego?” - zabawy badawcze. „Wiatromierz” – wykonanie wiatromierzy z patyczków i pasków bibuły. „Ach ten wiatr”- przedstawienie urządzeń wykorzystujących siłę wiatru, wyjaśnienie dlaczego te urządzenia są ekologiczne. Zapoznanie z negatywną działalnością wiatru: huragan, wichura. „Pogoda i jej składniki.” 'Transport powietrzny” - kształcenie umiejętności odróżniania i nazywania różnych środków lokomocji. Realizacja ogólnopolskiego programu „Czyste powietrze wokół nas”. „Spotkanie z pilotem.” Pokaz multimedialny: „Co to jest powietrze? „Zanieczyszczenie powietrza” „Co to jest smog?” „Jak walczyć ze smogiem?” Tworzenie gazetek tematycznych na temat omawianego żywiołu. Wystawa prac podsumowująca dany blok tematyczny: „Żywioły integrują przedszkolaków.”	Poznanie najważniejszych żywiołów z jakimi spotyka się człowiek.   Chętnie uczy się piosenek dotyczących poznawanych zagadnień. Rozumie znaczenie pojęcia powietrze. Bierze czynny udział w doświadczeniach i zabawach z powietrzem. Wykonuje obrazek proponowana techniką. Rozwija wyobraźnię. Wie, ze wiatr to ruch powietrza, rozróżnia różne rodzaje wiatru. Wykonuje prosty przyrząd do pomiaru wiatru. Obserwuje ruch kierunki i siłę wiatru. Podaje przykłady szkodliwej i pożytecznej działalności wiatru. Naśladuje odgłosy wiatrów o różnej sile z wykorzystaniem np.: głosu, szelestu kartek, woreczków foliowych, Wysuwa wnioski na podstawie doświadczeń. Zna składniki pogody. Tworzy kalendarz pogody. Rozpoznaje różne środki lokomocji za pomocą trzech zmysłów:słuch, wzrok, dotyk. Poszerza swoją wiedzę na temat otaczającego go świata. Z uwagą słucha zaproszonego gościa. Wzbogaca słownik o nowe pojęcia. Poznaje źródła zanieczyszczeń powietrza. Rozwija zainteresowania ciekawostkami z określonym tematem. Wykonuje prace plastyczne związane z tematem.
OGIEŃ	„Ogień?” - zabawa badawcza - . określenie cech ognia. Rozwijanie zdolności analitycznych, dostrzeganie cech pozytywnych i negatywnych. „Pożar” - właściwe zachowanie się podczas pożaru. Poznanie skutków pożaru. Przypomnienie numerów alarmowych. Prąd i wszystko wokół niego” - przypomnienie zasad bezpiecznego korzystania z prądu i urządzeń elektrycznych codziennego użytku. Pokaz multimedialny: „Prąd nie taki straszny.” „Oświetlenie dawniej i dziś.” „Oświetlenie dawniej i dziś.” - zapoznanie z różnego rodzaju oświetleniem. Odgrywanie ról co by było, gdy...?” - udział w takich formach jak drama, inscenizacja, przedstawienie. „Ogień – gorący żywioł” - poznanie sposobu powstania węgla. „Wulkan” – przygotowanie wspólnie z dziećmi i wykonanie doświadczenia. Analiza i omówienie wybuchu wulkanu, zniszczenia, niebezpieczeństwo i straty. Spotkanie z przedstawicielem Straży Pożarnej. „Dzień Strażaka” - obchodzenie światowego dnia strażaka. Spotkanie z elektrykiem. Wystawa prac podsumowująca dany blok tematyczny - „Żywioły integrują przedszkolaków – ogień”	Zna właściwości ognia.     Zna niebezpieczeństwa związane z ogniem, numery alarmowe. Wie, jak należy zachować się podczas pożaru.   Rozumie niebezpieczeństwa związane z prądem. Wymienia urządzenia elektryczne. Wzbogaca swoja wiedzę podczas pokazów multimedialnych.   Rozróżnia rodzaje oświetlenia.   Chętnie uczestniczy w zabawach parateatralnych.Uczestniczy w ciekawych zajęciach dydaktycznych.   Wie,jak powstał węgiel, rozróżnia rodzaje węgla. Przygotowuje razem z nauczycielem model wulkanu.   Uczestniczy w spotkaniu z pracownikiem straży pożarnej. Zna znaczenia pracy strażaka, dla zapewnienia bezpieczeństwa każdego człowieka. Zdobywa nowe informacje poprzez uczestnictwo w ciekawych spotkaniach. Wykonuje prace plastyczne związane z tematem.
WODA	„Jaka jest woda?' - zabawa badawcza. Określanie właściwości wody: smak zapach, stan skupienia. Rozpoznawanie głosów wody: strumień, woda z kranu, fale morskie itp. „Komu potrzebna jest woda?” - rozumienie znaczenia wody dla ludzi rośli i zwierząt. „Jak powstaje deszcz?”- Zabawa badawcza. Zapoznanie dzieci z obiegiem wody w przyrodzie. Prezentacja filmu „Kropelka – przygoda z wodą”. Pokaz multimedialny: „Oszczędzaj wodę”, „Zanieczyszczenia ody” Poznanie sposobów zanieczyszczenia wody. Rozpoznawanie i rozróżnianie akwenów wodnych. Poznanie zwierzą żyjących w wodzie. Poznanie właściwości lodu – zabawy badawcze. Wykonanie eksperymentów instruujących wybrane zjawiska występujące w przyrodzie. - „Co pływa, a co tonie”. Wystawa prac podsumowująca dany blok tematyczny - „Żywioły integrują przedszkolaków – woda”	Określa właściwości wody. Rozpoznaje dźwięki z otoczenia. Wie,że woda jest potrzebna, ale jest niebezpieczna. Rozumie znaczenie wody w życiu człowieka, zwierząt i roślin. Wie, jak powstaje deszcz. W ciszy ogląda animowany, opowiada jego treść. Zna przyczyny zanieczyszczeń wody. Wie, jakie są sposoby zapobiegania zanieczyszczeń wód. Zna różne rodzaje akwenów wodnych. Zna sposoby racjonalnego i oszczędnego korzystania z wody. Zna zwierzęta żyjące w wodzie, nazywa zbiorniki wodne. Wyciąga wnioski na podstawie obserwacji. Obserwuje zjawiska utrzymywania i tonięcia różnych przedmiotów. Prezentuje zdobytą wiedzę poprzez rysunek.
ZIEMIA	„Ziemia – nasza planeta” – poznanie modelu kuli ziemskiej – globusa. Poznanie nazw wybranych planet Układu Słonecznego. „Jaka jest ziemia?”- zabawa badawcza. Określanie cech różnych rodzajów ziemi „Skarby ziemi” - zabawy badawcze. Zapoznanie z niektórymi bogactwami ziemi. Doświadczeń z wykorzystaniem soli: rozpuszczalność soli w wodzie, zjawisko krystalizacji . „ Dzień Ziemi- dbamy o nasze środowisko”. Poznanie zagrożeń dla środowiska przyrodniczego. „Segreguję, bo szanuję”-zapoznanie dzieci z wyglądem (kolor i przeznaczenie) pojemników służących segregowaniu odpadów. Glina i piasek – zabawy badawcze. Dzień i noc”- dostrzeganie rytmu w przyrodzie oraz w życiu i działalności człowieka. Pokaz multimedialny: „Ziemia moim domem” „Rośliny,które leczą” -Uświadomienie uczniom korzyści i zagrożeń wypływających ze stosowania ziół oraz poznanie niektórych gatunków ziół i ich wpływu na wybrane schorzenia. Quiz ekologiczny - utrwalenie i pogłębianie wiadomości na podstawie zagadek i zabaw dydaktycznych. Wystawa prac podsumowująca dany blok tematyczny - „Żywioły integrują przedszkolaków – ziemia”. Rodzinny konkurs plastyczny „Cztery żywioły'	Poznaje kształt Ziemi – globus. Zna nazwy niektórych planet. Wyróżnia rodzaje i cechy gleby Poznaje niektóre naturalne bogactwa ziemi. Zapoznaje się ze sposobami wykorzystania bogactw naturalnych w przemyśle chemicznym, farmaceutycznym, spożywczym, elektrycznym. Wykonuje doświadczenia, wygiąga wnioski. Zna przyczyny zanieczyszczania środowiska. Podejmuje działania w celu ochrony przyrody.     Lepienie z gliny i mokrego piasku. Dostrzega zmiany zachodzące w otoczeniu, dzień – noc, pory roku. Dostrzega zależność człowieka z przyrodą”. Zdobywa nowe informacje, dzięki filmom edukacyjnym.   Wie, że rośliny mogą nam pomóc w przypadku niektórych chorób     Rozwiązuje zagadki dotyczące wody, ognia, ziemi i powietrza.   Prezentuje zdobytą wiedzę w formie plastycznej.     Budowanie więzi z rodzinną poprzez wspólne wykonanie pracy plastycznej.

7. Przewidywane osiągnięcia (korzyści wdrożenia innowacji):

   Dzieci:

• Poznają charakterystyczne cechy dla danego żywiołu.

• Prowadzą eksperymenty przyrodnicze.

• Mają możliwość dokonywania obserwacji i wyciągania wniosków.

• Poznają zależności między człowiekiem a środowiskiem.

• Prowadzą hodowlę.

• Czerpią i okazują radość w trakcie podejmowania wspólnych działań.

• Uczą się jak dbać o środowisko w codziennym życiu.

• Poznają skutki niewłaściwego gospodarowania człowieka na ziemi.

  Przedszkole:

• Wzbogacenie oferty edukacyjnej przedszkola.

• Uatrakcyjnienie zajęć dydaktycznych.

• Budowanie pozytywnego wizerunku przedszkola wśród dzieci, rodziców oraz środowiska, jako placówki dbającej o twórczy rozwój swoich wychowanków.

• Rozpowszechnianie podjętych działań – publikacja na stronie internetowej.

  Rodzice:

• Mają możliwość uczestnictwa w ciekawych zajęciach otwartych.

• Budowanie więzi z dziećmi poprzez aktywny udział we wdrażanej innowacji.

• Radość z wszechstronnego rozwoju dziecka.

8. Ewaluacja.

   Istotnym elementem pracy pedagogicznej jest ewaluacja. Współczesne rozumienie ewaluacji to nie tylko kontrola, ocena czy zbieranie danych, to przede wszystkim refleksja własna ukierunkowana na rozwój .Kryterium oceny nie ejst stan wiedzy, ale jego praca zaangażowanie, postępy.

   Ewaluacja będzie polegała na:

• analizie dokumentacji pedagogicznej,

• zapisach w dzienniku zajęć,

• sprawozdaniu ze sposobów realizacji zajęć,

• obserwacji,

• wystawie prac dzieci po zakończeniu kolejnych bloków,

• frekwencji w zorganizowanym konkursie podsumowującym innowacje,

• informacji zwrotnej od rodziców.

Działania te pomogą wyciągnąć wnioski, zaplanować pracę i ewentualnie zmodyfikować ją. Podjęta zostanie również decyzja o ewentualnej kontynuacji realizacji innowacji w przyszłym roku szkolnymi.

Najważniejsza jednak ewaluacja odbędzie się poza naszym zasięgiem, gdyż będzie dotyczyć dorosłego już człowieka – świetnie radzącego sobie w sytuacji zadaniowych, aktywnego przyjaciela przyrody i jego obrońcy dla następnych pokoleń.

IX. Podsumowanie

Dziecko w wieku przedszkolnym jest z natury ciekawe świata i charakteryzuje się potrzeba odkrywani swojego otoczenia. Pragnie badać, doświadczać, dociekać, manipulować, ale trzeba mu to umożliwić. Dlatego podstawową forma będzie odkrywanie przez zabawę twórczą, wynikającą z jego naturalnego rozwoju. Ponieważ zainteresowania przedszkolaków w dzisiejszych czasach wyprzedzają i przekraczają treści zawarte w programach nauczania ,jednym z celów jest pogłębienie treści programowych z zakresu otaczającego świata.

Dzięki innowacji sprawimy ze wyzwolimy i umocnimy procesy myślowe małego człowieka, wdrożymy do odważnego podejmowania działań, które rozbudza w nich twórczą, kreatywną postawę.

10. Bibliorgaria:

1.John Woodward „Obserwuje i poznaje. Pogoda” MULTICO oficyna Wydawnicza

2.Anita Ganeri „Ciekawe dlaczego. Wieje wiatr i inne pytania na temat naszej planety”

3.Rosie Greenwood „Ciekawe dlaczego. Wulkany wybuchają i inne pytania na temat kataklizmów”

4.Encyklopedia wiedzy „Planeta Ziemia”

5.Derek Elson „Poznaj świat. Pogoda. Przewodnik po żywiołach, klimatach, kataklizmach i meteorologii” Oficyna Wydawnicza, Poznań

6.„Przedszkolak ekologiem”WOM, Katowice1996

7.”Edukacja ekologiczna w wieku przedszkolnym” , E, J. Frątczakowie